โคลงกระทู้ธรรม (๘)

๑๗๖ อยากพ้นโอฆสงสาร

อยาก     พ้นทุกข์โศกเศร้า     สุขสันต์

พ้น         เกิดแก่ตายอัน         โศกสร้อย

โอฆ       ห้วงแห่งมหรรณ       ณพว่าย วนแฮ

สงสาร    แต่ตนต้อย               ช่างน้อยบารมีฯ

๑๗๗ อยากเข้านิพพาน

อยาก     บรรลุหลุดพ้น          โลกีย์

เข้า        สู่โลกุตรมี                สุขล้น

นิพ         ดับชีพชีวี                วายล่วง ลับแฮ

พาน       ไม่เกิดอีกพ้น           เกิดซ้ำแสนหนฯ

๑๗๘ ยอมตายถวายหัว

ยอม     ตนเป็นข้าบาท        บริจา

ตาย     อยู่กับบาทา            ท่านไท้

ถวาย   ชีพชั่วชีวา               เป็นทาส

หัว       คิดดังนี้ได้               แก่ข้าราชการฯ

๑๗๙ ขายตัวเป็นทาส

ขาย     ตนเป็นข้าทาส       เจ้านาย

ตัว       ประดุจวัวควาย       รับใช้

เป็น      มนุษย์แต่ร่างกาย ใจสัตว์

ทาส     แต่โบราณไร้ขาด  สิ้นการศึกษาฯ

๑๘๐ เอาผัวลงล่าง

เอา    ตัวเป็นใหญ่ขึ้น     เหนือผัว

ผัว     ประดุจควายวัว     รับใช้

ลง     แส้เสน่ห์ให้มัว     เมาเสพ กามแฮ

ล่าง   ที่เด้งขึ้นให้          เสพซ้ำตำบอนฯ

๑๘๑ แม่กระเชอก้นรั่ว

แม่    แปรกแบกล้อ        กงเกวียน

กระ   เชอรั่วผัวเพียร      ใส่ให้

ก้น    กลวงทรัพย์ไหล   เวียนออกเรื่อย

รั่ว     เพราะชู้ช่วยใช้      ซ่อนชู้อยู่หลังฯ

๑๘๒ เอาหัวเดินดิน

เอา    เถิดถ้าหากเจ้า     มีชัย ชนะแฮ

หัว     เหน่งข้าจะไถ      กับพื้น

เดิน    ลงจากบันได      ไปกราบ เจ้าเฮย

ดิน     ฝุ่นจักเฟื่องพื้น   มืดฟ้าสากลฯ

๑๘๓ เอาตีนทูนหัว

เอา    เถิดถ้าหาก            เจ้าชนะ

ตีน     แห่งเจ้าเราจะ        แบกไว้

ทูน     กลางแสกศีรษะ    เช้าค่ำ

หัว      หงอกข้าจักให้     เช็ดเท้าเช็ดตีนฯ

๑๘๔ อกเขาอกเรา

อก     เราเกลียดทุกข์ร้อน   ฉันใด

เขา    ย่อมเกลียดทุกข์ภัย   เช่นนั้น

อก     คนอื่นคนไกล            เกลียดทุกข์

เรา    ก็เกลียดทุกข์ครั้น      อย่าให้ทุกข์เขาฯ

๑๘๕ อกเต่าตะพาบน้ำ

อก    คนกลัวทุกข์ร้อน       ฉันใด

เต่า   ย่อมกลัวทุกข์ไฟ      เร่าร้อน

ตะ    พาบรักน้ำใส             เย็นฉ่ำ

น้ำ    ฉ่ำชื่นสัตว์ซ้อน         เสียดเข้าอาศัยฯ

๑๘๖ อกไก่อกเลา

อก    ที่อยู่ยอดค้ำ        หลังคา

ไก่    อกท่านอุปมา      เช่นนี้

อก    บานประตูฝา       ผนังโบสถ์

เลา   ท่านใส่ไว้ชี้        โบสถ์นี้มีใจฯ

๑๘๗ ท่าดีทีเหลว

ท่า      รำก็ชดช้อย      วงรี

ดี        แต่ท่ารำดี        ย่างเยื้อง

ที        สู้รบตบตี         เตาะแตะ

เหลว  เปล่าเข้านาง   เบื้องพักตร์บึ้งขึงจอฯ

๑๙๑ เดือนตกนกร้อง

เดือน    ลอยลงสู่พื้น       พสุธา

ตก       เรี่ยยอดภูผา        ต่ำได้

นก       หกร่ำเรียกหา      นกคู่คอนแฮ

ร้อง     เรียกเพรียกใกล้   กู่ก้องร้องหาฯ

๑๙๒ ดื่มน้ำเห็นปลิง

ดื่ม      น้ำในทุ่งกว้าง      กลางนา

น้ำ      ดั่งเมียโสภา         เลิศล้ำ

เห็น    ตัวสัตว์นอนคา     น้ำนิ่งนอนแฮ

ปลิง   ดั่งชายชู้ช้ำ          อกผู้ชายชาญฯ

๑๙๓ กาแร้งถามหา

กา     มาบอกข่าวร้าย      ชายทราม

แร้ง   เที่ยวบินหาตาม     พบแล้ว

ถาม  ไถ่ว่าใกล้ยาม         ดับจิต

หา     ศพนอนตายแล้ว   ลากไส้มากินฯ

๑๙๔ งอก่องอขิง

งอ    คือกอคดโค้ง         ลงมา

ก่อ    นี่กอภาษา             ผิดเพี้ยน

งอ    เบ็ดเกี่ยวปากปลา  มีเงี่ยง งอแฮ

ขิง    ที่งอหงิกเหี้ยน       เคว็ดคล้ายของคนฯ

๑๙๕ เต้นแร้งเต้นกา

เต้น    เร่าเข้าจิกเนื้อ         หมาตาย

แร้ง    จิกหนังหมาหมาย  ขยอกไส้

เต้น    เข้าจิกพลิกหงาย   พลิกคว่ำ

กา      แย่งแข่งจิกได้        เศษเนื้อไปกินฯ

๑๙๖ ผู้ดีแปดแปรก

ผู้      เกิดในชาติเชื้อ         ผู้ดี

ดี       กิริยาพาที               เรียบร้อย

แปด  เปื้อนเปรอะราคี       คาเงื่อน งำแฮ

แปรก แบกดุมเกวียนอ้อย อิ่งไว้ภายในฯ

๑๙๗ โกหกพกลม

โก     หกพกเท็จถ้อย       จำนรร

หก     สิบบอกร้อยพัน       มากแท้

พก     กรวดว่าเพชรอัญ    มณีรัตน์

ลม     ปากนักพูดแก้         กลอกกลิ้ง กะลาวนฯ

๑๙๘ อ่อนน้อมถ่อมตน

อ่อน    หวานต่อพี่น้อง         วงศ์วาร

น้อม    อาตม์ลงหมอบกราน กราบไหว้

ถ่อม    ตัวถ่อมตนปาน          ดังลูกแมวแฮ

ตน      ย่อมอยู่เย็นใต้           ร่มไม้ ใบบังฯ

๑๙๙ น้ำไหลไฟดับ

น้ำ     เนตรนองพักตร์น้อง     นองไหล

ไหล  ท่วมท้นหัวใจ               พี่ด้วย

ไฟ    โกรธพี่หายไป              เป็นปลิด ทิ้งแฮ

ดับ    โกรธดับโทสม้วย         หมดด้วยน้ำตาฯ

๒๐๐ น้ำนิ่งไหลลึก

น้ำ     เจิ่งนองแม่น้ำ           ลำธาร

นิ่ง     ดั่งแผ่นกระดาน       เรียบร้อย

ไหล   ลงสู่บาดาล             ดินต่ำ ใต้แฮ

ลึก     ยิ่งลึกไม่น้อย          ขุดได้น้ำมันฯ