๖๕๖. ชาติชายไว้ชื่อ
ชาติ มนุษย์สุดสิ้นเมื่อ ตัวตาย
ชาย ชาติย่อมไว้ลาย ชาติเชื้อ
ไว้ ชื่อเมื่อชีพวาย หายลับ ไปเฮย
ชื่อ ย่อมแทนเลือดเนื้อ ฝากไว้ แทนตัว ฯ
๖๕๗. ชิงสุกก่อนห่าม
ชิง ห่ามก่อนสุกไม้ มีผล
สุก อร่ามล่อตาคน อยากได้
ก่อน สุกมัดดิบปน รสไม่ หวานแฮ
ห่าม ดั่งคนห่ามไร้ ค่าบ้า กับบวม ฯ
๖๕๘. ฆ่าหมาเอาเสือ
ฆ่า สุนัขด้วยเหตุ อันใด
หมา ย่อมร้องขาดใจ ด่าวดิ้น
เอา ไปล่อเสือใน แนวป่า
เสือ อยากกินหมาสิ้น ชีพด้วย เนื้อหมา ฯ
๖๕๙. ฆ่างูเอาดี
ฆ่า สัตว์มิใช่ต้อง การกิน เนื้อแฮ
งู ที่เลื้อยตามดิน ป่าไม้
เอา สิ่งหนึ่งเป็นสิน ค้าค่า มากแฮ
ดี แห่งงูคนใช้ ชอบล้าง ชีพงู ฯ
๖๖๐. ฆ่าหมีเอาตีน
ฆ่า สัตว์ที่ชอบล้วง รังภมร กินแฮ
หมี ที่อยู่ดงดอน ป่าไม้
เอา แต่สี่ตีนจร จับตัด มาเฮย
ตีน แห่งอุ้งตีนใต้ เจ็กใช้ ทำยา ฯ
๖๖๑. ชี้ไม้เป็นนก
ชี้ ชมดวงดอกไม้ ในดง
ไม้ ยอดเด่นพระองค์ ท่านชี้
เป็น นกวิหคหงส์ มาเกาะ
นก ไม่มีตัวลี้ ลูกน้องว่าหงส์ ฯ
๖๖๒. ชี้นกเป็นไม้
ชี้ ชมดวงดอกไม้ ไพรพนา
นก หคตกใจถลา ลับลี้
เป็น แต่ยอดพฤกษา สูงใหญ่
ไม้ ไม่มีนกชี้ ว่าไม้ นกนอน ฯ
๖๖๓. เชื้อไม่ทิ้งแถว
เชื้อ พ่อเป็นหน่อเนื้อ กษัตรา
ไม่ ใช่ชาติททาสา ต่ำช้า
ทิ้ง เลือดลูกเกิดมา มีชาติ
แถว เทือกเลือดคนกล้า อย่าคร้าม ขามใคร ฯ
๖๖๔. เผ่าไม่ทิ้งพันธุ์
เผ่า พันธุ์เลือดนักสู้ ไพรี
ไม่ ย่อท้อต่อตี ต่อสู้
ทิ้ง อาวุธล่าหนี อายอด สูเอย
พันธุ์ ไก่ชนไม่รู้ จักแพ้ ฉันใด ฯ
๖๖๕. สวรรค์อยู่ในอก
สวรรค์ น้ันชื่อฟากฟ้า สุขาวดี
อยุ่ กับจิตคนมี สุขล้น
ใน หัวอกพระชี มีสุข
อก พระอริยะพ้น โลกเข้า สรวงสวรรค์ ฯ
๖๖๖. นรกอยุ่ในใจ
นรก นั่นคือเร่าร้อน ฟ้อนไฟ
อยุ่ กับจิตคนใจ บาปแท้
ใน หัวอกหวั่นไหว กลัวตก นรกแฮ
ใจ บาปบรรทุกแปล้ รุ่มร้อน ก่อนตาย ฯ
๖๖๗. งัวเห็นแก่หญ้า
งัว กินหญ้ากับน้ำ ธรรมดา
เห็น สิ่งอื่นไม่หา อยากได้
แก่ เฒ่าสอดสายตา หญ้าอ่อน
หญ้า กับน้ำขอให้ อิ่มท้อง พอใจ ฯ
๖๖๘. หมาเห็นแก่กิน
หมา ไม่มีทุกข์ร้อน ในใจ
เห็น ว่าโลกวิไล เลิศล้น
แก่ จนดับชีพไป เป็นสุข
กิน อิ่มเป็นเรื่องด้น กับสี้ ขึ้นอน ฯ
๖๖๙. งอนเป็นช้อนหอย
งอน สักหน่อยหนึ่งน้ัน งามตา
เป็น กะจ่ากะลา ชอบใช้
ช้อน ที่ตักแกงปลา แกงไก่
หอย กาบท่านทำไว้ ตักช้อน แกงกิน ฯ
๖๗๐. วัวสันหลังขาด
วัว ที่คนโหดร้าย ใช้งาน
สัน ชาติชนคนพาล ฟาดไม้
หลัง มีบาดแผลผ่าน จนเปื่อย เน่าแฮ
ขาด หยูกยาทาใกล้ จิกเนื้อ กลัวกา ฯ
๖๓๘. คลื่นกระทบฝั่ง
คลื่น ซัดเซาะฝั่งน้ำ แสนหน
กระ ทั้่งชายหาดจน แหว่งเว้า
ทบ ท่วมหาดสายชล เป็นคลื่น สาดแฮ
ฝั่ง เงียบเสียงคลื่นเฝ้า สาดซ็ำ ฝั่งทะเล ฯ
๖๓๙. คลุกคลีตีโมง
คลุก เคล้าผงฝุ่นเข้า ลมพา
คลี ดั่งตีคลีครา ไล่ต้อน
ตี ดังเล่นตีปลา แตกตื่น
โมง ดั่งโมงทุ่มย้อน กลับได้ ไป่มี ฯ
๖๔๐. ความรู้ท่วมหัว
ความ จำเรียนมากล้ำ ตำรา
รู้ ทุกสิ่งศึกษา มากล้น
ท่วม ทับจากครูบา สอนสั่ง
หัว ผุไม่ลุพ้น โลกเข้า นิพพาน ฯ
๖๔๑. เอาตัวไม่รอด
เอา ชีวิตต่อสู้ ภัยพาล
ตัว ใหญ่ล้มคลุกคลาน สี่เท้า
ไม่ อาจบอกอาจารย์ มาช่วย
รอด จากยมบาลเข้า พบเจ้าจอมสวรรค์ ฯ
๖๔๒. ดองเปรี้ยวดองเค็ม
ดอง ผลไม้ใส่หม้อ ใส่ไห
เปรี้ยว มะม่วงดองใน โอ่งหม้อ
ดอง ปลาช่อนกลิ่นไอ เกลืออบ
เค็ม ยิ่งกว่าเกลือล้อ เล่นนั้น เค็มขม ฯ
๖๔๓. เด็กเมื่อ วานซืน
เด็ก ทารกไม่สิ้น กลิ่นนม
เมื่อ ก่อนยังไว้ผม แกละห้อย
วาน นี้น่ั่งกินขนม ยายอยู่
ซืน วิ่งตามแม้ต้อย ใหญ่ขึ้น หยิ่งเกิน ฯ
๖๔๔. ได้ไม่เท่าเสีย
ได้ ผัวตัวย่อมต้อง เสียตัว
ไม่ ออกเงินซื้อวัว ไม่ได้
เท่า ได้เท่าเสียกลัว เสียเปรียบ
เสีย มากเพราะอยากใช้ จึงซื้อ ของแพง ฯ
๖๔๕. ตกนรกทั้งเป็น
ตก ทุกข์จุกเจ่าร้อน กายใจ
นรก หมกไหม้อยู่ใน อกนั้น
ทั้ง ตัวไม่ตายไป ปรโลก
เป็น ทุกข์ร้อนเท่าชั้น นรกได้ อเวจี ฯ
๖๔๖. ตกเป็นเบี้ยล่าง
ตก เป็นทาสท่านใช้ จนตาย
เป็น ทุกข์เท่าวัวควาย โง่เหง้า
เบี้ย ที่รับมาขาย ตัวท่าน
ล่าง ฝ่าตีนฝ่าเท้า ท่านขึ้น เหยียบหัว ฯ
๖๔๗. ต้นร้ายปลายดี
ต้น ลำบากยากแค้น อนาถา
ร้าย กาจถูกบีทา บีบค้ัน
ปลาย ชีพที่อุตส่าห์ เพียรภาค
ดี ดั่งได้ด้นดั้น ป่าพัน พงหนาม ฯ
๖๔๘. ตัดญาติขาดมิตร
ตัด ขาดญาติพี่น้อง หมองใจ
ญาติ สนิทหมดเยื่อใย เกี่ยวข้อง
ขาด คนช่วยเหลือใน ยามยาก
มิตร ไม่มีเพื่อนพ้อง จักต้อง เดียวตาย ฯ
๖๔๙. ตัดเป็นตัดตาย
ตัด หมดเพื่อนพี่น้อง ญาติมิตร
เป็น อยู่ไม่เคยคิด เกี่ยวข้อง
ตัด หมดเพราะหลงผิด ว่าร่ำ รวยแฮ
ตาย ขาดญาติพี่น้อง น้่นคล้าย หมาตาย ฯ
๖๕๐. ชักน้ำเข้าลึก
ชัก ระหัดพัดน้ำ เข้านา
น้ำ ย่อมพาปูปลา อยู่ด้วย
เข้า มาอยู่สู่หา คลาคล่ำ
ลึก นักมักข้าวม้วย หมดด้วย ปูหอย ฯ
๖๕๑. ชักศึกเข้าบ้าน
ชัก เชลยศึกกวาดต้อน เอามา
ศึก ย่อมเข้าอาณา เขตต้วย
เข้า ตั้งบ่อนทำมา หาอยู่
บ้าน ช่องอาจมอดม้วย เหตุด้วย ศึกเสือ ฯ
๖๕๒. ช้างตายทั้งตัว
ช้าง ใหญ่คนฆ่าล้ม เอางา
ตาย อยู่ในไพรพนา ป่ากว้าง
ทั้่ง ใหญ่มากยัง บัวปิด บังแฮ
ตัว ใหญ่อย่างตัวช้าง ปิดไว้ เหม็นโขลง ฯ
๖๕๓. เอาใบบัวปิด
เอา อันใดปิดป้อง ตัวไอย ราเฮย
ใบ พฤกษาใหญ่เพียงใด ปิดได้
บัว ใบใหญ่กว่าใบ ไม้อื่น
ปิด บาปปิดชั่วให้ มิดเม้น เช่นไฉน ฯ
๖๕๔. ฆ่าช้างเอางา
ฆ่า สัตว์ใหญ่ช่วยกู้ ชาติมา
ช้าง คู่ชาติศาสนา พุทธแท้
เอา สิ่งคู่กายา คชาชาติ
งา คชฆ่าช้างแพ้ แก่ผู้ ทรชน ฯ
๖๕๕. ชาติเสือไว้ลาย
ชาติ สัตว์วายชีพแล้ว เหลือหนัง
เสือ โคร่งมีลายยัง ฝากไว้
ไว้ ชื่อชาติเสือหวัง ว่าดุ ร้ายแฮ
ลาย พาดกลอนเหลือให้ มนุษย์รู้ ลายเสือ ฯ
๖๓๐.คนล้มอย่าข้าม
คน ที่ก้าวพลาพลั้ง ตกหลุม
ล้ม คว่ำลงจนมุม อับอั้น
อย่า กระทีบตีนรุม เหยียบย่ำ เขาเฮย
ข้าม ไม่พ้นคนนั้น ลกสู้ ภายหลัง ฯ
๖๓๑. คบเด็กสร้างบ้าน
คบ ทารกเล็กจ้อย เจรจา
เด็ก ไมรู้เดียงสา สักน้อย
สร้าง เรือนอยู่เคหา สูงใหญ่
บ้าน ใหญ่ใช้ช่างจ้อย ปลูกสร้าง เสร็จไฉน ฯ
๖๓๒. คอขาดบาดตาย
คอ ถูกตัดหล่นพื้น ปถพี
ขาด ไม่รอดชีวี อยู่ได้
บาด แผลตัดนาภี ไส้ขาด
ตาย ไม่ตายเกือบใกล้ หมดสิ้น ลมปราณ ฯ
๖๓๓. คับที่่อยู่ได้
คับ บ้านรวมอยู่ห้อง หอหับ
ที่ นั่งนอนถึงคับ แคบแท้
อยู่ สบายเมื่อยังนับ ถือญาติ มิตรแฮ
ได้ รับความสุขแม้ เบียดซ้อน หมอนเดียว ฯ
๖๓๔. คับใจอยู่ยาก
คับ ที่พออยู่ได้ สุขสบาย
ใจ ที่คับแค้นนาย โกรธเกรี้ยว
อยุ่ ลำบากยากหาย ใจขัดข้องแฮล
ยาก จะอยู่ดูเขี้ยว ท่านเคี้ยวขบฟัน ฯ
๖๓๕. คาหนังคาเขา
คา มือที่แล่เนื้อ เถือหนัง
หนัง ที่ถลกขึ้นยัง อยู่หน้า
คา เลือดที่ติดกรัง มืออยู่
เขา ที่โจรใจกล้า จับได้ คามือ ฯ
๖๓๖. คาบลูกคาบดอก
คาบ หัวลูกดอกไว้ จมมิด
ลูก ตอกนี้มีพิษ มากแท้
คาบ อยู่ปิดรูปิด คาปาก รูแฮ
ดอก ที่ปักคาแต้ ดอกนั้น ดอกทอง ฯ
๖๑๖. คนรวยขึ้้นขน
คน ที่มีทรัพย์ขึ้น สักนิด
รวย มากมักออกฤทธิ์ เดชกล้า
ขึ้น นั่งแคร่แลผิด ตามาก
ขน ชักพองผยองหน้า บูดบึ้ง ขึงจอ ฯ
๖๑๗. คนจนขึ้นรา
คน ที่ตกยากไร้ อนาถา
จน ยากไร้ญาติกา เกี่ยวข้อง
ขึ้น ไปนั่งเคหา เครือญาติ
รา เกิดใบหนาต้อง นั่งก้ม ตรมใจ ฯ
๖๑๘. ขี้ฉ้อตอแหล
ขี้ ข้าคนยากไร้ ใจเบา
ฉ้อ ฉกทรัพย์เขา ใส่ท้อง
ตอ หลดปดโป้เอา ตัวรอด
แหลด ล่อคนด่าก้อง ไม่รู้จักอาย ฯ
๖๑๙. รักเขาข้างเดียว
รัก สาวสูงศักดิ์เอื้อม มือสอย
เขา ไม่รับรักคอย ลอบชะเง้อ
ข้าง เคหาสน์ไมถอย คอยลอบ มองแฮ
เดียว เดี่ยวเปลี่ยวใจเก้อ ก่นเศร้า เหงาทรวง ฯ
๖๒๐. ตบมือข้างเดียว
ตบ มือดังต้องตบ สองหัตถ์
มือ ประกบกันชัด สนั่นได้
ข้าง เดียวเงียบเชียบสงัด สงบนิ่ง
เดียว ด่าคนเป็นไบ้ ด่าสิ้น แรงเอง ฯ
๖๒๑. ขี้แพ้ชวนดี
ขี้ เหล้าเมาไม่รู้ ภาษา
แพ้ เล่นแข่่งกีฬา ต่อสู้
ชวน พรรคพวกพาลมา ท้าต่อย ตีแฮ
ตี ป่าท้าต่อยผู้ ชนะแก้ อับอาย ฯ
๖๒๒. ขี้ราดโทษร่อง
ขี้ เลอะเปรอะแผ่นพื้้น กระดาน
ราด เรี่อยพื้นเรือนชาน กลิ่นคลุ้ง
โทษ ว่าช่างทำงาน บกพร่อง
ร่อง ถ่ายไกลม่านมุ้ง ถ่ายท้อง ไม่ทัน ฯ
๖๒๓. ขี้ใหม่หมาหอม
ขี้ ถ่่ายไว้ที่ท้อง ทุ่งนา
ใหม่ พึ่งถ่ายออกมา จากท้อง
หมา ได้กลิ่นอุจจา ระใหม่ สดเฮย
หอม ยั่วจมูกหมาต้อง เสพขี้ ใหม่หอม ฯ
๖๒๔. ขึ้นหน้าขึ้นตา
ขี้น นั่งตำแหน่งหน้า ประธาน
หน้า สดตาชื่นบาน เบิกกว้าง
ขึ้น ชื่อท่านเรียกขาน สมเด็จ เจ้าแฮ
ตา ส่ายดูรอบข้าง เพ่งข้า คนดัง ฯ
๖๒๕.ขูดเลือดขูดเนื้อ
ขูด รีดเอาเลือดเนื้อ เถือหนัง
เลือด สัตว์ฆ่าคนยัง ดื่มได้
ขูด เลือดไม่รับฟัง เสียงโอด ครวญแฮ
เนื้อ เลือดคนยากไร้ ใส่ท้อง เศรษฐี ฯ
๖๒๖. เข้ารกเข้าพง
เข้า ป่าชมป่าไม้ ใบบัง
รก ชัฎสัตว์เสือยัง อยู่ได้
เข้า ป่าว่ากวีหวัง ว่าเสนาะ นักเฮย
พง ป่าปกกวีให้ คลั่งบ้า ป่าดง ฯ
๖๒๗. คงเส้นคงวา
คง ที่ไม่โยกย้าย หายไป
เส้น ยี่สิบวาไกล เรียกร้อง
คง หลักปักใน ผืนแผ่น ดินแฮ
วา หนึ่งสี่ศอกต้อง เชื่อแท้ แน่ใจ ฯ
๖๒๘. คนชังมีนัก
คน อื่นไกลเกลียดหน้า ตาเรา
ชัง เพราะเหตุว่าเขา ไม่รู้
มี มากเท่าดีนหนัง ควายตาก แห่งแฮ
นัก พรตอดทนสู้ อดกลั้น ชนะมาร ฯ
๖๒๙. คนรักมีน้อย
คน ใกล้ชิดมักคุ้น เคยไป มาแฮ
รัก เพราะรู้นิสัย สืบรู้
มี แต่ญาติมิตรใคร เคยอยู่ ร่วมแฮ
น้อย เท่าผืนเสื่อผู้ รักน้ำ ใจกัน ฯ
